Nasz patron

Wincenty Witos (1874-1945) - polityk, działacz ruchu ludowego publicysta, poseł do galicyjskiego Sejmu Krajowego i austriackiej Rady Państwa.

Działalność i życie Wincentego Witosa:

W. WitosWincenty Witos urodził się 21 stycznia 1874 roku w Wierzchosławicach. W 1895 roku Witos przystąpił do utworzonego właśnie Stronnictwa Ludowego. W lutym 1899 roku ożenił się z Katarzyną Tracz. Lata I wojny światowej to okres wzmożonej aktywności politycznej Witosa. Działał w Kole Polskim i oczywiście w PSL "Piast", którego w 1918 roku stał się liderem. Wszedł w skład Naczelnego Komitetu Narodowego jako wiceprezes, współdziałał w Związku Międzypartyjnym. Pod koniec wojny w swych wystąpieniach w parlamencie wiedeńskim składał jednoznaczne oświadczenia o dążeniach Polaków do odbudowy wolnego i suwerennego państwa, niezależnego od żadnego z dotychczasowych państw zaborczych.

W październiku 1918 stanął na czele Polskiej Komisji Likwidacyjnej w Krakowie. Odmówił współpracy z rządem J. Świerzyńskiego, powołanym przez Radę Regencyjną i rządem lubelskim I. Daszyńskiego. Poseł na sejm 1919-1930. Desygnowany na premiera pod koniec lipca 1920, w okresie bezpośredniego zagrożenia Warszawy podczas wojny polsko-radzieckiej (1919-1920). Jako premier wszedł w skład Rady Obrony Państwa. Pozostawał na stanowisku szefa rządu do 1921. W 1923 roku po upadku gabinetu W. Sikorskiego otrzymał ponownie misję powołania rządu. Utworzony wówczas pierwszy rząd koalicji Chrześcijańskiego Związku Jedności Narodowej i PSL "Piast" w grudniu tego samego roku podał się do dymisji. Kolejne objęcie funkcji premiera przez W. Witosa w maju 1926 stało się bezpośrednią przyczyną przewrotu wojskowego dokonanego przez J. Piłsudskiego, określonego jako przewrót majowy.

Przeciwny rządom sanacji, współtwórca Centrolewu (1929). W 1931 roku doprowadził do zjednoczenia ruchu ludowego i utworzenia Stronnictwa Ludowego. Aresztowany i sądzony w procesie brzeskim, otrzymał wyrok 1,5 roku więzienia, co zdecydowało o jego wyjeździe do Czechosłowacji (1933-1939). Mimo aresztowania i późniejszej przymusowej emigracji, formalnie pozostawał członkiem władz naczelnych SL, 1931-1935 przewodniczący Rady Naczelnej, 1935-1939 prezes Naczelnego Komitetu Wykonawczego. Współpracował z emigracyjnym ugrupowaniem antysanacyjnym Front Morges (1936).

We wrześniu 1939 uwięziony przez Niemców i nakłaniany do utworzenia rządu kolaboracyjnego, nie przyjął propozycji. Zwolniony z więzienia w 1941, przebywał w areszcie domowym. Wpisany do Krajowej Rady Narodowej z funkcją wicepremiera, funkcji tej nie przyjął. Nie skorzystał także z zaproszenia do wzięcia udziału w rozmowach moskiewskich w sprawie utworzenia Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej. Mimo pełnienia rozlicznych funkcji politycznych, nieprzerwanie od 1908 do 1931 pozostawał sołtysem w swej rodzinnej wsi Wierzchosławice koło Tarnowa. W 1945 roku zachorował na obustronne zapalenie płuc. Wycieńczony organizm nie zdołał przezwyciężyć choroby. Witos zmarł 31 października 1945 roku, tuż po godzinie szóstej rano.